NASA'dan 'Mega Blackout' uyarısı

Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi (NASA), 14 Mayıs Salı günü TSİ 08.25’te Güneş yüzeyindeki AR4087 numaralı lekeden X2.7 şiddetinde büyük bir patlama meydana geldiğini duyurdu. Patlama, Dünya’nın gündüz tarafına yoğun X-ışını ve aşırı morötesi radyasyon gönderdi. Avrupa, Asya ve Orta Doğu’da R3 seviyesinde radyo kesintileri yaşandı.

NOAA’nın Uzay Hava Tahmin Merkezi (SWPC) verilerine göre bu patlama, son ayların en şiddetli uzay hava olaylarından biri. Uzmanlar, önümüzdeki günlerde daha büyük patlamaların yaşanabileceği uyarısında bulundu.

Neler etkileniyor?

X sınıfı güneş patlamaları, yüksek frekanslı radyo dalgalarını bozarak havacılık iletişimini, uydu bağlantılarını ve GPS sistemlerini olumsuz etkileyebiliyor. Özellikle kutuplara yakın bölgelerdeki havacılık hatlarında risk artıyor. Ayrıca Dünya atmosferine çarpan koronal kütle atımları (CME) elektrik şebekelerine, internet altyapılarına ve uydulara zarar verebiliyor.

NASA’nın raporunda bu etkilere şu sözlerle dikkat çekildi:

Depremlere, kasırgalara ya da siber saldırılara nasıl hazırlanıyorsak, uzay hava olaylarına karşı da hazırlıklı olmalıyız. Aşırı bir olay, ülkenin altyapısını ve ulusal güvenliğini ciddi şekilde tehdit edebilir.

Aurora’lar genişliyor, risk büyüyor

Güneş fırtınaları yalnızca teknolojiyi değil, gökyüzünü de etkiliyor. Güneş’ten gelen parçacıklar atmosferle çarpıştığında aurora (kuzey ışıkları) oluşuyor. Mevcut koşullarda bu görsel şölenin daha güney enlemlerde bile gözlenebileceği tahmin ediliyor.

Ancak bu aynı zamanda Uluslararası Uzay İstasyonu'ndaki astronotların daha fazla radyasyona maruz kalması anlamına da geliyor.

Asıl tehlike: Geç tespit edilen CME’ler

Uzmanlar, güneş aktivitelerinin henüz yeryüzüne ulaşmadan en fazla 30 dakika önce güvenli şekilde tespit edilebildiğini belirtiyor. Bu süre, altyapı sistemlerinin korunması için çok kısa. Bilim insanları, daha fazla gözlem uydusu, anlık veri aktarımı ve uluslararası iş birliği çağrısı yapıyor.

Güneş fırtınasının maliyeti milyarlarca avro olabilir

Geçtiğimiz 28 Nisan’da İspanya ve Portekiz’in neredeyse tamamını etkileyen büyük çaplı elektrik kesintisinin de güneş aktivitesine bağlı olduğu iddia edilmişti. Bu olayın sadece İspanya’ya 1,6 milyar avro maliyeti olduğu açıklanmıştı.

Güneş patlaması sınıfları ne anlama geliyor?

• A, B, C, M ve X olmak üzere sınıflandırılan güneş patlamalarında X sınıfı en şiddetlisi.

• Her sınıf bir öncekinden 10 kat daha güçlü.

• X2.7, orta seviyeli bir X patlaması olarak kabul edilse de, etkileri yüksek olabiliyor.

NASA ve NOAA, önümüzdeki günlerde yeni patlamalar yaşanmasının muhtemel olduğunu belirterek, dünya çapında dikkatli olunması çağrısında bulundu.

Mega Blackout nedir?

Mega Blackout, geniş bölgeleri etkileyen ve uzun süreli enerji kesintilerini tanımlamak için kullanılan bir terim. Bu tür kesintiler, enerji altyapısında meydana gelen büyük arızalar, doğal afetler veya siber saldırılar gibi nedenlerle oluşabilir. Sonuçları arasında iletişim ağlarının çökmesi, ulaşım sistemlerinin durması ve sağlık hizmetlerinin aksaması gibi ciddi sorunlar yer alabilir.