Aşırı hava olayları artıyor, en yoksullar en ağır bedeli ödüyor

Germanwatch verilerine göre 1995–2024 arasında fırtına, sel, sıcak hava dalgası ve kuraklık nedeniyle dünya genelinde 830 bini aşkın kişi hayatını kaybetti; ekonomik kayıp yaklaşık 3,8 trilyon avro oldu. En çok can kayıpları sıcak hava dalgaları ve fırtınalarda yaşanırken, en büyük maddi hasarı da fırtınalar yarattı.

Belém’deki iklim zirvesi sürerken

Belém’deki küresel iklim zirvesi sürerken, Filipinler yeni bir tayfunun yol açtığı büyük yıkımı onarmaya çalışıyor. Germanwatch’tan Laura Schäfer, “Filipinler gibi ülkeler aşırı hava olaylarına giderek daha kısa aralıklarla maruz kalıyor” dedi. Schäfer’e göre “Bir tayfun büyük bir alanı yıkıyor, insanlar yeniden inşa ediyor; iki hafta sonra yenisi geliyor.”

En kırılgan ülkeler

Son 30 yılda Myanmar, Honduras ve Dominika aşırı hava olaylarından en ağır darbeyi aldı. 2017’de Dominika’da Hurrikan Maria büyük hasara yol açtı; 2008’de Myanmar’daki Nargis Kasırgası yaklaşık 140 bin kişinin ölümüne neden oldu. Germanwatch, yoksul ve gelişmekte olan ülkelerin risk sıralamasında üstlerde yer aldığını; ancak ABD ile Fransa, İtalya ve İspanya gibi AB ülkelerinin de ciddi etkiler yaşadığını belirtiyor.

Almanya da listede

Schäfer, Almanya’nın uzun süredir “en çok etkilenen ülkelerin ilk çeyreği” içinde yer aldığını, uzun dönem endeksinde şu anda 29. sırada bulunduğunu söyledi. 2003, 2018 ve 2020’deki sıcak hava dalgalarının Almanya’da toplamda 8.700’e varan can kaybına yol açtığını hatırlattı.

Bilim ne diyor?

Endeksin ortak yazarlarından Lina Adil, daha sıcak bir dünyada tropikal siklonların güçlendiğini ve daha tehlikeli hâle geldiğini vurguladı. Adil’e göre zirve için mesaj net: “Emisyonlar hızla düşürülmeli, zarar ve kayıplar telafi edilmeli, uyum için daha fazla adım atılmalı.”

Adalet ve sorumluluk boyutu

Germanwatch, iklim krizine en az sebep olan ülkelerin en ağır sonuçlarla karşı karşıya kaldığını vurguluyor. Schäfer, “Küresel Kuzey ülkeleri, örneğin Almanya, iklim etkileriyle baş etmede destek vermek konusunda tarihsel bir sorumluluğa sahip” dedi. Ayrıca bu sorumluluk “yalnızca dayanışma” meselesi değil: Uluslararası Adalet Divanı’nın bu yılki görüşüne atıfla “Almanya gibi ülkeler için gelişmekte olan ülkelere mali destek sağlama yönünde hukuken bağlayıcı bir yükümlülük” bulunduğunu belirtti.

Yöntem ve sınırlamalar

Germanwatch, risk endeksinde EM-DAT uluslararası afet veri tabanının yanı sıra IMF ve Dünya Bankası verilerini kullanıyor. Kuruluş, kayıp ve hasar rakamlarının doğrudan “iklim değişikliğinin payını” tek başına göstermediğini; ancak ülkelerin maruziyetine dair güçlü bir tablo sunduğunu, iklim biliminde de birçok hava olayının kriz nedeniyle daha sık ve şiddetli hâle geldiğine dair geniş bir mutabakat bulunduğunu kaydediyor.