Almanya’da milyonlarca iş ‘nadir elementlere’ bağlı

Handelsblatt’ın elde ettiği McKinsey raporuna göre; otomotiv, enerji teknolojileri, havacılık-uzay gibi alanlarda nadir elementler vazgeçilmez. Analize göre bu alanların yıllık katma değeri yaklaşık 150 milyar avro; bağlantılı harcamalarla toplam etki 220 milyar avroya ulaşıyor.

Çin faktörü

Tedarik zincirinin büyük kısmı Çin’in kontrolünde. Pekin, 9 Ekim’de çıkarım ve işleme teknolojilerinin ihracına özel izin şartı getirdi. Talep ise yüksek teknoloji ve savunmada hızla büyüyor.

Olası şokun bilançosu

Çin’den tedarik kesilirse Almanya’da toplam 4 milyon istihdam ve yaklaşık 370 milyar avro değer yaratımı tehlikeye girebilir; bu, GSYH’nin yaklaşık yüzde 9’u. IW’den Cornelius Bähr, nadir element içeren ürün üreten yaklaşık 1,3 milyon çalışanın bulunduğunu, kesintinin “ağır sonuçlar” doğuracağını belirtiyor.

Somut örnek: Germanyum

Çin’in geçen yıl ABD’ye ihracatı durdurmasının ardından AB’ye germanyum satışları 2025’in ilk yarısında yüzde 60 geriledi. Fiber optik, yarı iletken ve savunma için kritik olan bu elementte Almanya’da bazı sektörler yıl içinde üretimi durdurmak zorunda kaldı.

Strateji açığı

Uzmanlar, talep gevşer gevşemez tedarik güvenliği girişimlerinin geri plana itildiğini söylüyor. McKinsey, “Artık mesele fiyat dalgalanması değil, üretimin sürdürülebilirliği” uyarısını yapıyor.

Ne yapılmalı? Japonya modeli

Japonya’nın dört ayaklı yaklaşımı örnek gösteriliyor: kaynak çeşitlendirme, geri dönüşüm, kullanım azaltımı ve ikame maddelerin Ar-Ge’si. Almanya için öneriler:

• Kamu destekli fonlar ve garantiler: KfW üzerinden yürüyen hammadde fonu iyi bir başlangıç; hız ve ölçek artırılmalı.
• Sektörler arası konsorsiyumlar: Sanayi–madencilik–akademi–bankacılık–özel sermaye işbirliğiyle çıkarımdan işlemeye ve stoklamaya uzanan zincir kurulmalı.
• Alım konsorsiyumları ve ticaret evleri: Kartel hukukuna uygun yapılarla pazarlık gücü ve uzmanlık biriktirilmeli.
• Geri dönüşüm ve ikâme: Nadir element geri kazanımı ve bu elementleri daha az kullanan tasarımlara yatırım.

Stratejik öngörü, hızlı ve kalıcı politikalar

McKinsey’ye göre, tedarik kesintisi riski gerçek ve büyüyor. Şirketler için stratejik öngörü, devlet içinse hızlı ve kalıcı politikalar şart; aksi hâlde hem üretim hem istihdam ciddi darbe alabilir.