“Yapay zekânın seçim tavsiyesi güvenilmez ve taraflı”

Hollanda Veri Koruma Kurumu (Autoriteit Persoonsgegevens, AP), dört yaygın sohbet botunu test ederek verdiği seçim tavsiyelerinin ‘güvenilmez ve bariz biçimde taraflı’ olduğunu açıkladı. Kurumun değerlendirmesine göre botlar, sorunun içeriğinden bağımsız olarak seçmeni çoğunlukla PVV ya da GroenLinks-PvdA’ya yönlendiriyor; bir botta bu oran yüzde 80’i aştı. AP, bu sapmanın seçmeni kendi görüşleriyle uyuşmayan tercihlere itebileceği uyarısında bulundu.

Neden sorunlu?

AP’ye göre sohbet botları, tavsiyelerini doğrulanması güç, hatalı ya da güncelliği belirsiz internet verilerine dayandırıyor; modelin nasıl çalıştığı şeffaf değil. Bu durum, siyasal manzarayı çarpıtma ve yanlış bilgilendirme riskini büyütüyor. Kurum, sağlayıcılara sistemlerinin “oy tavsiyesi” amacıyla kullanılmasını engelleme çağrısı yaptı.

Ne yapmalı?

AP, oy tercihi için yıllardır kullanılan şeffaf karşılaştırma araçlarına yönelinmesini öneriyor: KiesKompas ve StemWijzer, parti programları ve resmî yanıtları temel alan metodolojileriyle seçmenin kendi görüşleriyle en uyumlu partileri karşılaştırmalı biçimde gösteriyor. Bu platformlar seçim dönemi boyunca ülke çapında erişime açık.

Bağlam: Yoğun seçim haftası ve yapay zekâ

Seçime günler kala uzmanlar da benzer uyarılar yapıyor: yapay zekâ tabanlı asistanlar parti pozisyonlarını karıştırabiliyor, tek bir partiye doğru “kilitlenmiş” tavsiyeler üretebiliyor. Oy kararında bot yanıtları yerine, şeffaf kaynaklı puanlayıcılar ve parti metinlerinin esas alınması öneriliyor.

AP’nin mesajı

AP Başkan Yardımcısı’nın sözleri, kurumun temel kaygısını özetliyor: sohbet botları birer “akıllı yardımcı” gibi görünse de oy rehberi olarak sistematik biçimde sınıfta kalıyor; bu da “özgür ve adil seçimlerin bütünlüğü” açısından risk. Seçmenlere çağrı net: “oy rehberi” isteyen, yöntemi ve verisi doğrulanabilir araçlara yönelsin.

Teknoloji devlere Meclis’e gelmemişti

Geçen hafta Temsilciler Meclisi’nin “Algoritmalar ve müdahale” başlıklı seçim güvenliği oturumuna Facebook, TikTok, X ve Google katılmamıştı. Partiler, platformların seçmenleri nasıl etkilediğini ve müdahaleyi önlemek için ne yaptıklarını sormak istiyordu; şirketler ya davete yanıt vermedi ya da “geç ulaştı” gerekçesiyle reddetti. Bu yokluğa karşı milletvekilleri, demokrasinin korunması için teknoloji şirketlerinin şeffaflık ve hesap verebilirlik göstermesi gerektiğini vurguladı.