Fransa Danıştayı, Le Pen’in başvurusunu reddetti

Marine Le Pen, seçim yasaklarına dair bazı hükümlerinin iptalini istedi. Ayrıca, geçici “seçilme yeterliliğinden yoksunluk” yaptırımının anayasaya uygunluğunun (QPC) incelenmesini talep etti. Başbakanlık bu istemi daha önce reddetmişti.

Danıştayın gerekçesi ne?

Danıştay, başvuruda hedeflenen düzenlemelerin ya mevcut olmadığını ya da geçici ineligibilite yaptırımıyla doğrudan ilgisi bulunmadığını tespit etti. Konunun yönetmelikle çözülemeyeceğini, yasa ve organik yasa alanına girdiğini vurguladı.

Sonuç ne oldu?

Mahkeme, talebin özünde bir yönetmelik değişikliği değil, yasa değişikliği anlamına geldiğini belirtti. Başbakan’ın böyle bir yetkisi olmadığı için ret kararını yerinde buldu. Bu nedenle Le Pen’in başvurusu reddedildi ve QPC Anayasa Konseyi’ne iletilmedi.

QPC nedir?

QPC, Fransa’da “anayasal uygunluk hakkında öncelikli soru” anlamına gelen bir yargı yoludur. Bir davada uygulanan bir yasanın Anayasa’daki temel hak ve özgürlüklere aykırı olduğu iddiasını, nihai olarak Anayasa Konseyi’nin incelemesine götürür.

Nasıl işler?

• Nerede ileri sürülür? Taraflar, davaları görülürken “bu yasa maddesi Anayasa’ya aykırı” diyerek QPC öne sürebilir.
• Filtreleme: Önce ilgili mahkeme bakar; koşullar varsa dosyayı Danıştay’a (idari yargı yoluysa) ya da Yargıtay’a denk düşen Cour de cassation’a (adli yargı) gönderir. Bu üst mahkemeler de uygun görürse dosyayı Anayasa Konseyi’ne yollar.
• Koşullar: İtiraz edilen hüküm davada uygulanacak olmalı, daha önce Anayasa’ya uygun olduğu açıkça kararlaştırılmamış olmalı ve ileri sürülen sorun ciddi nitelik taşımalı.

Sonuçları ne olur?

Anayasa Konseyi, hükmü Anayasa’ya aykırı bulursa iptal eder. İptal genellikle Resmî Gazete’de yayımlanınca yürürlüğe girer; Konsey, etkileri zaman içinde ayarlayabilir (örnekse ileri bir tarih belirleyebilir).

QPC, 2008 anayasa reformuyla getirildi ve 2010’dan beri uygulanıyor. Amaç, kişilerin davaları görülürken haklarını doğrudan Anayasa düzeyinde koruyabilmelerini sağlamaktır.