Acil sağlık sistemi tartışması: Yeni reform taslağı tepki çekiyor

Almanya’da acil sağlık hizmetleri yeniden masada. Federal Sağlık Bakanı Nina Warken’in (CDU) bakanlığı, acil yardım sisteminde reform öngören bir yasa taslağını bakanlıklar arası görüşe açtı. Amaç; acil çağrı merkezlerinin teknik donanımını geliştirmek, ambulans servislerini rahatlatmak ve ülke genelinde bağlayıcı kalite standartları belirlemek. Hedef, üzerinde uzlaşılan taslağın 2026 başında kabineye gelmesi.

Tıbbî standartlar eyaletlere göre değişiyor

Bugüne kadar acil yardımın niteliği büyük ölçüde eyaletlerin insiyatifindeydi. Bir ambulansın kalp durması vakasına kaç dakikada ulaşması gerektiği ya da hangi tıbbî standartların uygulanacağı, eyaletten eyalete değişiyor. Bu farklılıkların ağır sonuçlara yol açtığı uzun süredir biliniyor.

Federal hükûmet, eyaletler üzerindeki etkisini sosyal sigorta mevzuatı üzerinden artırmak istiyor. Taslağa göre, kamu sağlık sigortaları sadece hastanın taşınmasını değil, olay yerindeki acil tıbbi müdahaleyi ve hasta bakımını da ödeyecek. Bu da dijital sistemleri zorunlu hâle getireceği için, acil çağrı merkezlerinin teknik altyapısını güçlendirebilir.

Acil durum numaraları birleştirilecek

Planın bir diğer ayağı, 112 acil hattı ile 116117 (nöbetçi hekim hattı) numarasının birleştirilmesi. Daha hafif vakaların nöbetçi hekim sistemine yönlendirilmesi, ambulansların hayati tehlike içeren çağrılar için boş tutulması hedefleniyor. Çağrı merkezlerinin, yaşamı tehdit eden acil durumları daha hızlı ve güvenilir şekilde ayırt edebilmesi için dijital, standartlaştırılmış sorgu yazılımlarını kullanması öngörülüyor.

Ancak yeni taslaktaki ‘sağlık yönlendirme sistemi’ zorunlu değil. Alman Kurtarma Bilimleri Derneği’nin Leitstelle çalışma grubundan Rafael Trautmann, sistemin sadece başvuru yapan ve zaten standart yazılım kullanan çağrı merkezlerinde hayata geçebileceğine dikkat çekiyor. SWR’nin verilerine göre 2023/2024 döneminde kurtarma bölgelerinin yaklaşık beşte biri, bilimsel olarak tavsiye edilen bu tür yazılımları hiç kullanmıyordu. Bu bölgelerin önce bu sistemleri kurması gerekecek.

Asgarî sağlık standartları hazırlanacak

Taslakta, tüm yurttaşların ‘eşit ve karşılaştırılabilir’ acil sağlık hizmetine erişmesi hedefleniyor. Bunun için eyaletler ve sağlık sigortalarının yer aldığı bir kurulun asgarî standartlar hazırlaması planlanıyor. Uzman dernekler sadece danışman olarak sürece katılabilecek, karar yetkisi olmayacak. Trautmann, bu standartların ‘bağlayıcı olmayan bir çerçeve’ şeklinde tarif edilmesini eleştiriyor. Björn-Steiger Vakfı Genel Müdürü Christof Chwojka da, bölgesel çıkarların tıbbi kalite kriterlerinin önüne geçmesinden endişeli.

Sağlık sigortacıları sürece destek sözü verdi

Yasal sağlık sigortalarının çatı birliği GKV adına konuşan Stefanie Stoff-Ahnis ise sürece destek sözü vererek “75 milyon sigortalımız ve tıbbî personelimizin yararı için yapıcı biçimde katkı sunacağız” diye konuştu.

Federal hükûmetin destek paketi yetersiz bulundu

Federal hükûmet, eyaletlere tek seferlik 225 milyon avroluk destek planlıyor. Uzmanlar bu tutarı ‘yetersiz’ buluyor. Chwojka, sadece çağrı merkezlerinin modernizasyonu, standart dijital çağrı sistemlerinin kurulması ve tıbbi uzman yazılımlarının entegrasyonunun bile milyarlarca avro gerektirdiğini vurguluyor.

Yeşiller Partisi’nin sağlık sözcüsü Janosch Dahmen reformu ‘gecikmiş ve yetersiz’ olarak nitelendiriyor. Yasa en erken 2027’de yürürlüğe girecek. Dahmen, “Bu kabul edilemez. Yıllarca milyonlarca insan, hâlâ tıka basa dolu acil servis kapılarına yönlendirilecek, çünkü hükûmette cesaret ve kararlılık eksik” diyerek tepki gösteriyor. Yeşiller’in ekim ortasında sunduğu kendi reform taslağının görüşmeleri ise CDU ve SPD’nin oylarıyla şimdilik askıya alındı.

Spahn hazırladı, Lauterbach sürdürmeye çalıştı, süreç tıkandı

Acil yardım reformu aslında yeni bir konu değil. 2019’da dönemin Sağlık Bakanı Jens Spahn (CDU) bir plan hazırlamış, ardından Karl Lauterbach bu hattı sürdürmeye çalışmıştı. Trafik ışığı koalisyonunun dağılmasıyla süreç tıkanmış, şimdi yeniden hareketlenmiş durumda.

Sorunun bilgi eksikliği değil, uygulama iradesi eksikliği olduğunu ifade eden Leitstelle uzmanı Trautmann, “Bugün bile, federal hükümetten destek almadan bu sistemleri kendi kendine hayata geçiren çağrı merkezleri var. Mesele sadece para değil. Değişim, kafada başlar ve istenmesi gerekir” dedi.

Her yıl binlerce kişi gereksiz yere ölüyor

Kamu yayıncısı SWR, geçen yıl yayımladığı araştırma ve belgeselde, Almanya’daki acil yardım sistemindeki ciddi eksikleri ortaya koymuştu. ARD için hazırlanan ‘Notfall Rettung – wenn die Hilfe versagt’ adlı çalışmaya göre, kalp durması gibi acil durumlarda hayatta kalma şansı bölgeye göre büyük farklılık gösteriyor ve bilimsel standartlar her yerde uygulanmadığı için her yıl binlerce kişi gereksiz yere hayatını kaybediyor.