Sığınmacı politikasında sert değişiklik: Kalıcı koruma dönemi bitiyor!

İngiltere İçişleri Bakanı Shabana Mahmood’un pazartesi günü açıklaması beklenen yeni plan, sığınmacıların ülkede yalnızca geçici olarak kalmasına dayanıyor.

Yeni modele göre iltica başvurusu kabul edilenler, artık otomatik olarak kalıcı bir geleceğe sahip olmayacak. Statüleri belirli aralıklarla yeniden değerlendirilecek. Geldikleri ülke 'güvenli' kabul edildiğinde geri gönderilebilecekler.

Mevcut sistemde mülteciler önce beş yıllık koruma statüsü alıyor, ardından süresiz oturum ve vatandaşlığa giden bir süreç başlıyor. Ukrayna savaşından kaçanlar için ise hâlihazırda süreli, özel programlar uygulanıyor.

Hükûmet kaynakları, tüm başarılı iltica başvurularında geçici modele geçilmesini 'önemli bir politika değişikliği' olarak tanımlıyor.

Danimarka modeli masada

Mahmood’un planı büyük ölçüde Danimarka örneğine dayanıyor. Sosyal Demokratların yönettiği Danimarka, Avrupa’nın en sert sığınma rejimlerinden birine sahip ülkelerden biri.

Bu ülkede mültecilere genellikle iki yıllık geçici oturum izni veriliyor. Süre dolduğunda adeta yeniden iltica başvurusu yapılmış gibi ayrıntılı inceleme yapılıyor. Oturum izinlerinin otomatik uzatılması yaklaşımı kaldırılmış durumda. Birden fazla kez uzatma alanlar için bile vatandaşlığa giden yol daha uzun ve zor.

Londra, Danimarka’nın bu çizgisini dikkatle izliyor. Özellikle de göç politikasının sertleşmesiyle birlikte Sosyal Demokratların oylarının artması ve aşırı sağcı Halk Partisi’nin zayıflaması, İşçi Partisi içinde not ediliyor.

Mahmood, benzer adımlar atılmadığı takdirde İngiltere’de 'daha karanlık güçlerin' güçlenebileceğini savunuyor.

Aile birleşimi de sıkılaşabilir

İçişleri Bakanlığı yetkilileri, Danimarka’daki sistemi yerinde incelemek için bu ülkeye gönderildi. Sadece geçici oturum modeli değil, aile birleşimi kuralları da inceleniyor.

Danimarka, mültecilerin eş ve çocuklarını yanlarına getirebilmesi için daha sert koşullar uyguluyor. Mahmood, bu politikanın 'baştan iltica başvurusu yapma isteğini azalttığını', ülkeye kabul edilen sığınmacı sayısının 40 yılın en düşük seviyesine gerilediğini söylüyor.

Mahmood’a göre; İngiltere’nin şu an 'cömert' sayılabilecek sistemi ise adeta bir 'mıknatıs' etkisi yapıyor ve Manş Denizi’ni küçük botlarla geçenlerin sayısını artırıyor.

Bakan, sosyal medyada paylaştığı kısa videoda “Tehlikeden kaçanlara her zaman sığınak sağlayacağız ama düzeni ve kontrolü yeniden tesis etmeliyiz” mesajını verdi.

İşçi Partisi içinde derin rahatsızlık

Danimarka çizgisinin örnek alınması, İşçi Partisi içinde tartışmalı bir adım. Milletvekili Clive Lewis, Danimarka’daki sistemin 'aşırı sağın söylemlerine' benzediğini söyleyerek, bu yönde bir politika izlenmesi hâlinde 'ilerici' seçmenlerin Yeşiller gibi daha sol partilere yönelebileceği uyarısında bulundu.

Sol kanattan milletvekili Nadia Whittome ise Danimarka modelini takip etmenin 'ahlaki, siyasi ve seçim açısından çıkmaz sokak' olduğunu savundu.

Mahmood’un pazartesi günü parlamentoda yapacağı konuşmada, parti içindeki şüpheci vekillere doğrudan seslenmesi bekleniyor. Planlarının bazılarına 'aşırı' görünebileceğini kabul edeceği, ancak alternatifin Reform UK gibi sağ popülist partilere desteğin daha da artması olacağını söyleyeceği öngörülüyor.

AİHS tartışması ve sağdan gelen baskı

Mahmood’un Danimarka modelini cazip bulmasının bir diğer nedeni, bu sert çizginin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nden (AİHS) çıkmadan uygulanabiliyor olması.

Hem Mahmood hem de Danimarkalı mevkidaşı Rasmus Stoklund, sınır dışı kararlarında 'aile hayatına saygı' maddesine aşırı ağırlık verdiğini düşündükleri 'aktivist yargıçların' yetkilerinin sınırlandırılmasını istiyor. Bu talebin, pazartesi günü açıklanacak paketin bir parçası olması bekleniyor.

Reform UK ve Muhafazakâr Parti ise daha ileri adımlar talep ediyor. Her iki partiye göre etkin çözüm, AİHS’den tamamen ayrılmak. Reform UK, geçici statü yerine Fransa’dan küçük botlarla gelenlerin tutulup toplu hâlde sınır dışı edilmesini savunuyor.

Muhafazakârlar ise küçük botları durdurmanın tek yolunun, İşçi Partisi tarafından iptal edilen Ruanda’ya gönderme planının yeniden hayata geçirilmesi olduğunu iddia ediyor.

“Sınırlar kontrolden çıktı” söylemi ve seçim hesabı

Mahmood’un, İngiltere sınırlarının şu anda 'kontrolden çıkmış durumda' olduğunu açıkça kabul etmesi bekleniyor. Yeni politikaların seçmenin güvenini tek başına hemen geri getirmesi zor görülüyor. Ancak İçişleri Bakanı, sığınmacı sayılarında gerçekten düşüş sağlanması hâlinde, İşçi Partisi’nin sadece göç politikasında değil, diğer alanlarda da yeniden 'ciddiye alınan' bir parti olacağını umut ediyor.