Fransa kurbanlarının izleri: Senegal’de askeri mezarlıkta kazı

Senegal’de, Dakar yakınındaki Thiaroye askeri mezarlığında yeni kazılar sürüyor. Amaç, II. Dünya Savaşı’nda Fransız sömürge birliklerinin ateş açtığı Batı Afrikalı askerlerin nasıl ve nerede gömüldüğünü ortaya koymak. 1 Aralık 1944’te, esaretten dönen yaklaşık 1.600 askerin ödenmemiş maaş ve eşit muamele talepleri sonrası ordu ateş açmıştı.

Belirsiz rakamlar, zor arşivler... Yeraltını konuşturacaklar

Resmî rakamlar yaklaşık 70 ölüyü gösterse de araştırmacılar 300–400 kurban olabileceğini belirtiyor. Senegal, Fransız sömürge arşivlerine erişimin güçlüğüne dikkat çekiyor; bu nedenle ‘yeraltını konuşturma’ stratejisi öne çıkıyor.

Mezarlıkta ilk bulgular

Beyaz taşlı 202 mezarın kime ait olduğu belirsiz. Kazıya öncülük eden Mustafa Sall, ilk 34 mezardan 7’sinin açıldığını ve 7 iskelet bulunduğunu açıkladı. Bir iskelette kalp hizasında mermi çekirdeği saptandı. Bazı iskeletlerde omurga, kaburga ya da kafatasının olmaması ve bacaklara bağlı demir zincirler, şiddete işaret ediyor. Mezarların bir kısmının daha yeni göründüğü, ilk gömü sonrası sahnelenmiş olabileceği değerlendiriliyor.

Baobabların işaret ettiği yerler

Arkeologlar, kalkerli toprak ve kemik kalıntılarıyla birlikte büyümeyi seven baobab ağaçlarının konumunu rehber alıyor. İlk kazılar iki büyük baobabdan birinin altında yapıldı.

Sonraki adımlar DNA, balistik ve jeoradar taraması

Ekip, DNA analizleriyle kurbanların kökenlerini belirlemeyi, balistik incelemeyle kullanılan silah ve mühimmatı doğrulamayı planlıyor. Hükûmet, yeraltı katmanlarını taramak için jeoradar (GPR) sipariş etti.

Resmi kabul ve siyasi irade

Araştırmacılar, 16 Ekim’de Cumhurbaşkanı Bassirou Diomaye Faye’ye sundukları raporda olayları ‘önceden planlanmış’ ve ‘örtbas edilmiş’ olarak niteledi. Faye, tüm olası toplu mezar sahalarında kazıların sürmesini onayladı. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Kasım 2024’te Thiaroye’de “katliam” yaşandığını resmen kabul etmişti.